Financiële compensatie

Eerst het Icesave-schandaal en dan de as uit de vulkaan Eyjafjallajökull. IJsland bezorgt opnieuw de rest van Europa, in dit geval vooral het vliegverkeer, flinke kopzorgen. Een dergelijke gebeurtenis geeft aanleiding tot beantwoording van de vraag of en wanneer vliegtuigpassagiers in geval van vertraging en annulering aanspraak kunnen maken op een financiële vergoeding.

Sinds 2004 zijn er binnen de Europese Unie regels opgesteld die vliegtuigpassagiers bij overboeking of annulering recht geven op financiële compensatie naast terugbetaling van het vliegticket. In de praktijk bestaat er desondanks de nodige onduidelijkheid en daarvan maken luchtvaartmaatschappijen nogal eens gebruik. Zo komt het geregeld voor dat zij een beroep doen op overmacht om onder een financiële compensatie uit te komen. Ook komt het nogal eens voor dat er een gebrekkige verzorging wordt geboden aan passagiers die niet of pas veel later dan gepland kunnen vertrekken.

Deze Europese regels zijn slechts van toepassing indien een passagier vertrekt met een lijndienst – of chartervlucht – (inclusief campingvluchten, vluchten bij pakketreizen) vanuit een luchthaven binnen de Europese Unie of een luchthaven buiten de Europese Unie voor zover de vlucht plaatsvindt met een luchtvaartmaatschappij die haar hoofdvestiging binnen de Europese Unie heeft. Verder spreekt uiteraard voor zich dat de passagier in het bezit moet zijn van een geldig ticket of een bevestigde boeking voor de betreffende vlucht en dat deze zich tijdig heeft laten inchecken.

De financiële tegemoetkoming moet binnen 7 dagen na gebeurtenis worden betaald.

In geval van overboeking is er een onderscheid of er vrijwillig afstand wordt gedaan van de zitplaats op een vlucht dan wel dat er sprake is van onvrijwillig afstand. In geval van vrijwillig afstand is het aan de passagier en de luchtvaartmaatschappij overgelaten om de (hoogte van de) compensatie te bepalen. In de praktijk doet de luchtvaartmaatschappij in dergelijke gevallen vaak een aanbod aan de passagier maar deze is uiteraard niet verplicht tot aanvaarding daarvan. Veelal bestaat dan de mogelijkheid om een vlucht over te boeken dan wel het gehele ticket terugbetaald te krijgen. Bij onvrijwillig afstand, zeg maar de instapweigering, heeft de passagier recht op een financiële vergoeding. In dat geval dient de luchtvaartmaatschappij ook alternatief vervoer aan te bieden en het gehele ticket terug te betalen. Daarnaast bestaat er recht op verzorging in de vorm van maaltijden, drinken en eventueel een hotelkamer. Meestal wordt er verder een redelijke, vaste onkostenvergoeding betaald ter compensatie van lokale kosten als telefoongesprekken, faxberichten en internet/e-mail.

Ingeval de geplande vlucht in het geheel niet vertrekt, is er sprake van annulering. Ook in dat geval heeft de vliegtuigpassagier recht op terugbetaling van het vliegtuigticket, op vergoeding voor verzorging en dergelijke en op de financiële compensatie. Dus bij annulering van een vlucht bestaat een soortgelijke vergoedingsaanspraak als bij onvrijwillige afstand.

In de praktijk beroepen luchtvaartmaatschappijen zich nogal eens op buitengewone omstandigheden op grond waarvan zij menen dat geen financiële compensatie behoeft te worden verstrekt. Dergelijke buitengewone omstandigheden kunnen het beroep op overmacht van de luchtvaartmaatschappij rechtvaardigen. Enkele voorbeelden van buitengewone omstandigheden zijn een aswolk ten gevolge van een vulkaanuitbarsting, orkanen, aardbevingen, zeer dichte mist, zware sneeuwval, bomaanslagen en terreur- en oorlogsdreiging. In dergelijke gevallen behoeft de luchtvaartmaatschappij dus geen financiële vergoeding aan de gestrande passagier te betalen.

Ingevolge de verordening zijn – eenvoudig weergegeven – de vaste vergoedingen per passagier als volgt:

1. € 250,- voor vluchten van minder dan 1.500 km;
2. € 400,- voor langere vluchten binnen de EU en voor alle overige vluchten tussen 1.500 en 3.500 km;
3. € 600,- voor vluchten van meer dan 3.500 km buiten de EU.

De financiële tegemoetkoming moet binnen 7 dagen na gebeurtenis worden betaald.

In de Europese Verordening zijn ook regels gegeven dat bij een bepaalde vertragingsduur aan passagiers verzorging en dergelijke moet worden geboden. Een aanspraak op een financiële vergoeding is daarbij niet vastgelegd. Echter, op 19 november 2009 heeft het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen in een uitspraak antwoord gegeven op de vraag onder welke omstandigheden niet langer sprake is van vertraging maar van annulering en in hoeverre daarbij de duur van de vertraging bepalend is. Samenvattend heeft het Hof geoordeeld dat passagiers van vertraagde vluchten binnen de Europese gemeenschap voor de toepassing van het recht op schadevergoeding met passagiers van geannuleerde vluchten kunnen worden gelijk gesteld, wanneer zij tenminste drie uur later dan de oorspronkelijk geplande aankomsttijd op hun eindbestemming aankomen. De aanspraak op vergoeding geschiedt dan volgens bovenvermelde tabel.

Op 5 maart 2010 heeft de Rechtbank Haarlem een beslissing moeten nemen over een klacht van twee passagiers die op hun vlucht van Martinair een vertraging hadden opgelopen van meer dan 25 uur. De Rechtbank heeft daarop in haar vonnis bepaald dat een dergelijke vertraging, overeenkomstig de uitspraak van het Europese Hof, kan worden aangemerkt als een annulering van een vlucht. Martinair heeft nog getracht onder de aansprakelijkheid uit te komen door een beroep te doen op overmacht omdat de oorzaak van de vertraging was gelegen in een technisch mankement en waarbij zij van mening was dat dit een buitengewone omstandigheid opleverde. De Rechtbank heeft met dit beroep korte metten gemaakt door te overwegen dat een technisch mankement een omstandigheid betreft die inherent is aan de normale uitoefening van de activiteit van Martinair en ook niet gebleken was dat zij hierop geen daadwerkelijke invloed kon uitoefenen.

Naschrift juni 2013: De Europese Commisie heeft een voorstel gedaan om vliegtuigpassagiers minder snel te compenseren door de grens van drie uur vertraging te verhogen naar een minimum van vijf uur vertraging. Het woord is thans aan de Nederlandse politici.

Voor aanvullende informatie mail dan naar info@bernhaege.nl of bel direct +31 413 35 22 11.