Wat is een klokkenluider?

Politici raken bekend met maatschappelijke problemen door onderzoek te doen, werkbezoeken af te leggen en door berichtgeving in de media. Hierdoor komen echter niet alle misstanden aan het licht waardoor in sommige gevallen burgers zelf besluiten om problemen te melden. Een klokkenluider is zo iemand. Hij of zij stelt misstanden in een bedrijf of organisatie aan de kaak.

Een voorbeeld van een belangrijk misstand dat klokkenluiders hebben onthuld is bijvoorbeeld de grootschalige fraude in de bouw. Ook kunt u denken aan de problemen met de beveiliging van een kernreactor in Petten. Een laatste voorbeeld is het gebruik van ondeugdelijke mijnen door defensie. Soms kunnen de misstanden dan in goed overleg met de verantwoordelijken worden opgelost. Echter, in de meeste gevallen leiden meldingen tot lange gerechtelijke procedures. Deze procedures kunnen diep ingrijpen in het leven van de klokkenluider die bijvoorbeeld zijn baan verliest, in financiële moeilijkheden komt of psychologische problemen ondervindt. Als gevolg daarvan zijn veel mensen (logischerwijs) terughoudend om een maatschappelijk misstand te melden.

De Wet Huis voor Klokkenluiders die per 1 juli 2016 in werking is getreden probeert hierin verandering te brengen. Dit door de voorwaarden voor het melden van een maatschappelijke misstand te verbeteren en de melders beter te beschermen. Het uitgangspunt van deze wet is dat een werknemer eerst een interne melding moet doen.

Een werknemer die te goeder trouw en naar behoren een melding heeft gedaan van een vermoeden van een misstand mag niet worden benadeeld.

Een werkgever waarbij in de regel meer dan 50 personen werkzaam zijn, dient een procedure vast te stellen voor het omgaan met een melding van een vermoeden van een misstand binnen zijn organisatie (klokkenluidersregeling). In deze procedure dient in ieder geval te worden vastgelegd:

• Op welke wijze met de interne melding wordt omgegaan.
• Wanneer sprake is van een vermoeden van een misstand (met inachtneming van de definitie zoals die is opgenomen in de wet).
• Bij welke daartoe aangewezen functionaris(sen) het vermoeden van een misstand kan worden gemeld.
• De verplichting van de werkgever om de melding vertrouwelijk te behandelen indien de werknemer hierom heeft verzocht.
• Dat de werknemer de mogelijkheid heeft om een adviseur in vertrouwen te raadplegen over een vermoeden van een misstand.

De klokkenluidersregeling dient bij vaststelling, wijziging en intrekking aan de Ondernemingsraad te worden voorgelegd: zij hebben een instemmingsrecht. Als werkgever bent u dan vervolgens verplicht om uw werknemers een schriftelijke of elektronische opgave van deze klokkenluidersregeling te verstrekken. Hierbij moet u tevens informatie verstrekken over de omstandigheden waaronder een vermoeden van een misstand buiten de organisatie kan worden gemeld. Ook moet u aangeven welke rechtsbescherming een werknemer heeft bij het melden van een vermoeden van een misstand.

Indien de melding van een werknemer niet naar behoren wordt behandeld dan kan de werknemer een melding doen bij het Huis voor Klokkenluiders. Dit Huis is onderdeel van de Nationale Ombudsman en bestaat uit een afdeling advies en een afdeling onderzoek. De afdeling advies adviseert werknemers die een misstand (intern) willen melden over hun rechten en plichten. De afdeling onderzoek kan het daadwerkelijke onderzoek naar het misstand vervolgens uitvoeren.

Een werknemer die te goeder trouw en naar behoren een melding heeft gedaan van een vermoeden van een misstand mag niet worden benadeeld. Dit houdt onder andere in dat een werkgever de arbeidsovereenkomst met de betreffende werknemer niet kan opzeggen wegens de omstandigheid dat de werknemer te goeder trouw een melding van een vermoeden van een misstand bij de werkgever of het Huis voor klokkenluiders heeft gedaan en bij die melding naar behoren heeft gehandeld. Dit verbod geldt gedurende het vooronderzoek en het onderzoek door het Huis voor klokkenluiders tot een jaar na afronding van dat onderzoek, indien het aannemelijk is dat sprake is van een misstand.

Zoals uit het vorenstaande blijkt ziet het melden van een maatschappelijke misstand niet op een arbeidsconflict, maar kan dit wel teweeg brengen. De klokkenluider geniet in dat geval echter een zekere bescherming. Voor u als werkgever heeft deze nieuwe wet aldus op arbeidsrechtelijk gebied de nodige gevolgen. Hierbij kan ook worden gewezen op de verplichting om een interne procedure voor klokkenluiders op te stellen.

Indien u meer informatie wilt over deze nieuwe wetgeving dan kunt u vrijblijvend contact opnemen met onze arbeidsrecht advocaat door te mailen naar info@bernhaege.nl. U kunt ons ook direct bellen op ons kantoor in Veghel op 0413 – 35 22 11 of ons kantoor in Oss 0412 – 76 02 27.